Ο οικισμός του Πύργου με το Ενετικής αρχιτεκτονικής κάστρο, το Καστέλι του, που δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου, βρίσκεται 7,5 χιλιόμετρα Βόρεια της σημερινής πρωτεύουσας του νησιού, των Φηρών, αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά αξιοθέατα της Σαντορίνης.

Χτισμένος στους πρόποδες του Μέσα Βουνού, ο Πύργος αποτελεί έναν από τους πιο προσεγμένα συντηρημένους σε ότι αφορά την αρχιτεκτονική των κτηρίων του, παλαιών αλλά και σύγχρονων, οικισμούς της Σαντορίνης, γεγονός που αναγνωρίζουν και μαρτυρούν οι χιλιάδες κατ έτος επισκέπτες του, που είτε έχουν επιλέξει και μένουν σε ένα από τα όμορφα και υψηλών προδιαγραφών ξενοδοχεία της περιοχής, είτε κάνουν την βόλτα και τον περίπατό τους κατά την διάρκεια της διαμονής τους στην Σαντορίνη.

Το 1995 με απόφαση της unesco, http://en.unesco.org/  του εξειδικευμένου διεθνούς εκπαιδευτικού επιστημονικού και πολιτιστικού Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, και με πρωτοβουλία του τότε προέδρου του Πύργου και σημερινού δημάρχου της Σαντορίνης κ. Ζώρζου, ο οικισμός ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο, γεγονός που τον προέβαλε και ανέδειξε διεθνώς, ενώ του έδωσε την δυνατότητα να «υπάρχει» και να συμμετάσχει σε δράσεις και πρωτοβουλίες της unesco, όσο και άλλων ανάλογων δράσεων εγχώριων και διεθνών συλλόγων και φορέων.

Η συγκεκριμένη απόφαση είχε προκύψει ως αποτέλεσμα πλήρους και ολοκληρωμένης πρότασης που είχε υποβληθεί στον διεθνή οργανισμό και που έδωσε την δυνατότητα στην συνέχεια στον Πύργο να αξιοποιήσει την πιστοποίηση αυτή με σκοπό την συστηματική και οργανωμένη βελτίωση της εικόνας, των υποδομών και των κτηρίων του.

Ο Πύργος έχει περισσότερους από 600 μονίμους κατοίκους (οι οποίοι τους καλοκαιρινούς μήνες αυξάνονται κατά πολύ) που κυρίως ασχολούνται με τον τουρισμό και με επαγγέλματα και δραστηριότητες σχετικές με την τουριστική βιομηχανία του νησιού.

Πολλοί κάτοικοι του Πύργου ασχολούνται με το εμπόριο τοπικών και όχι μόνο προϊόντων, είναι ιδιοκτήτες ή εργαζόμενοι σε οινοποιεία με έδρα τον Πύργο αλλά και άλλες περιοχές του νησιού, αγρότες που ασχολούνται με την καλλιέργεια και παραγωγή τοπικών προϊόντων καθώς επίσης και ιδιοκτήτες ή εργαζόμενοι ξενοδοχείων πολλά εκ των οποίων, και μάλιστα όλο και περισσότερα, παρέχουν στους επισκέπτες την δυνατότητα να φιλοξενούνται καθ όλη την διάρκεια του χρόνου σε καταλύματα υψηλής αισθητικής και προδιαγραφών.

Ο Πύργος είναι ένα από τα πλέον πολυσύχναστα και «ζωντανά» μέρη και περιοχές του νησιού όλο τον χρόνο.

Οι επισκέπτες του οικισμού, οι εκατοντάδες το καλοκαίρι και δεκάδες τους χειμερινούς μήνες, κατά την διάρκεια της βόλτας τους στον Πύργο έχουν την δυνατότητα να περπατήσουν σε έναν όμορφο, καθαρό, περιποιημένο και  παραδοσιακής αρχιτεκτονικής οικισμό, καθώς και να επισκεφθούν κάποια από τα πολλά αξιοθέατά του, όπως τα οινοποιεία, τις δεκάδες μικρές και μεγάλες εκκλησίες που υπάρχουν διάσπαρτες σε ολόκληρο τον οικισμό οι περισσότερες εκ των οποίων είναι ανοιχτές και επισκέψιμες ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, έχοντας όλες (αλλά) και κάθε μια ξεχωριστά τον δικό της ιδιαίτερο πλούτο στην αγιογράφηση αλλά και τις συλλογές των κειμηλίων τους.

Οι εκκλησίες του οικισμού θεωρούνται ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατά του, τόσο από τους κατοίκους του Πύργου που τις φροντίζουν και τις περιποιούνται, όσο και από ειδικούς ερευνητές εκκλησιαστικών σχολών, (σπουδών και κύκλων) τόσο λόγο του αρχιτεκτονικού τους ρυθμού και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, όσο και λόγο της αξίας και πλούτου των κειμηλίων και της αγιογράφησής τους.

Για τις εκκλησίες του οικισμού άλλωστε έχουν γραφτεί και διατίθενται στο εμπόριο βιβλία σχετικά με την ιστορία και τα χαρακτηριστικά της κάθε μιας.

Κατά την διάρκεια της βόλτας του ο επισκέπτης του Πύργου έχει την δυνατότητα να επισκεφθεί τα μικρά, όμορφα και παραδοσιακού ύφους καφέ και εστιατόρια που βρίσκονται μέσα και γύρω από τον παραδοσιακό οικισμό, καθώς και τα καφέ και εστιατόρια της κεντρικής πλατείας του.

Ο Πύργος δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες του για επιλογές για όλα τα γούστα, τόσο σε ότι αφορά τον καφέ, το ποτό και το σνάκ του, όσο και το φαγητό.

Στον οικισμό υπάρχουν παραδοσιακά καφενεία αλλά και σύγχρονου στυλ καφέ για απολαυσετε το ποτό σας κατά την διάρκεια της περιήγησης και της βόλτας σας, ενώ στον χώρο της εστίασης θα μπορέσετε να βρείτε μερικά από τα πιο δημοφιλή και βραβευμένα εστιατόρια σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, για το φαγητό σας.

Στον Πύργο ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δοκιμάσει και να απολαυσει από τις πιο σπάνιες και ιδιαίτερες γεύσεις βραβευμένων μαγείρων και εστιατορίων της διεθνούς κουζίνας, μέχρι τα πιο αυθεντικά και παραδοσιακά πιάτα της τοπικής και ελληνικής κουζίνας.

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι πως σε κάθε περίπτωση και με την βοήθεια και υποστήριξη του έτους γαστρονομίας που συνεχίζει και το 2014 ο Δήμος Θήρας, οι περισσότερες επιχειρήσεις του οικισμού, έχοντας ενταχθεί στο πρόγραμμα, υποστηρίζουν και ενισχύουν την χρήση τοπικών προϊόντων που παράγονται στο νησί, είτε πρόκειται για την γκουρμέ κουζίνα των υψηλών και εκλεπτυσμένων γαστρονομικών προδιαγραφών και απαιτήσεων, είτε για την πιο απλή, «λαϊκή», καθημερινή και παραδοσιακή σπιτική κουζίνα και τις γεύσεις της.

Κατά την διάρκεια της βόλτας του ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει στα σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού γύρω από το Καστέλι, να επισκεφθεί και να κάνει τις αγορές του στα όμορφα καταστήματα ειδών λαϊκών τεχνών που υπάρχουν σε αυτά, και βέβαια να .. φωτογραφηθεί ανάμεσά τους καθώς και με φόντο το μοναδικό τοπίο ολόκληρου σχεδόν του νησιού, από τα ξέφωτα και τις περιοχές γύρω από το Καστέλι, που έχουν θέα περιμετρικά σε ολόκληρη την Σαντορίνη.

Μερικές από τις φωτογραφίες των επισκεπτών του οικισμού «βγαλμένες» από διάφορα σημεία και περιοχές του, έχοντας αναρτηθεί σε προσωπικές σελίδες, blogs, ταξιδιωτικούς οδηγούς αλλά και στα δεκάδες social media, κάνουν τον γύρω του κόσμου, εντυπωσιάζοντας όσους τις βλέπουν, κινητοποιώντας τους να επισκεφθούν το νησί, και αποτελώντας παράλληλα μερικές από τις δημοφιλέστερες φωτογραφίες του Πύργου..

Σε ότι αφορά τα καταλύματα του οικισμού, τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν κατά την διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου αλλά σε αρκετές περιπτώσεις και κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών, πολλά ξενοδοχεία υψηλότατων προδιαγραφών και υπηρεσιών που μπορούν να καλύψουν τα γούστα και τις απαιτήσεις και των πιο απαιτητικών επισκεπτών της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Σημαντική παράμετρος της επιτυχίας αλλά και της δημοφιλίας των ξενοδοχείων του οικισμού αποτελεί το γεγονός ότι οργανωμένα και σε συλλογικό επίπεδο επέλεξαν να ακολουθήσουν τον δρόμο της παροχής υψηλών ποιοτικών υπηρεσιών, αξιοποιώντας και εξελίσσοντας το (γεγονός) ότι βρίσκονται σε ένα ιδιαίτερο, προσεγμένο και ποιοτικό περιβάλλον.

Τα τελευταία χρόνια τα ξενοδοχεία του Πύργου έχουν αναβαθμίσει συνολικά τις υπηρεσίες τους, διαφοροποιούμενα (όμως) και εξειδικεύοντας το τουριστικό προϊόν, το ένα από το άλλο στους τομείς των παρεχόμενων υπηρεσιών τους,

Παράλληλα και στο πλαίσιο της υποστήριξης της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας σχεδόν όλα τα ξενοδοχεία του οικισμού έχουν ενταχθεί και ακολουθούν προγράμματα για την παροχή στους επισκέπτες τους τοπικών προϊόντων σε ότι αφορά τα πρωινά αλλά και την κουζίνα τους. Κατά συνέπεια κατά την διάρκεια της διαμονής του σε ένα από τα ξενοδοχεία του Πύργου ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να σερβιριστεί πρωινό αποτελούμενο από το τοπικά παραγόμενα προϊόντα, όπως το γάλα, το τυρί, τα αυγά, η ντομάτα και άλλα, ενώ το ίδιο ισχύει και για την κουζίνα, με την ύπαρξη υποχρεωτικά σε κάθε ξενοδοχείο πιάτων που αποτελούνται από τοπικά προϊόντα, όπως η φάβα, η άσπρη μελιτζάνα, το κατσούνι (είναι το τοπικό αγγούρι, κατά πολύ διαφορετικό σε εμφάνιση και γεύση από το γνωστό), η μικρόκαρπη ντομάτα, ο αρακάς, η κάπαρη, τα κολοκυθάκια κ.α.

Σε ότι αφορά τα ξενοδοχεία του οικισμού αξίζει να αναφερθεί ότι στο σύνολό τους πρόκειται για ιδιαίτερα προσεγμένης αρχιτεκτονικής κτήρια, είτε πρόκειται για παλαιές κατασκευές που έχουν με μεράκι, προσοχή και άποψη συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί, είτε για καινούργιες κατασκευές που ακολουθούν και σέβονται τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του οικισμού και του φυσικού τοπίου του περιβάλλοντός τους.

Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις για την δημιουργία ή συντήρηση των κτηρίων έχουν χρησιμοποιηθεί οικολογικά υλικά που προστατεύουν το περιβάλλον, γεγονός το οποίο ενδιαφέρει ολοένα και περισσότερους επισκέπτες. Πιστοποίηση για την οικολογική τους κατασκευή έχουν άλλωστε και πολλά από τα χρηστικά αλλά και διακοσμητικά αντικείμενα που υπάρχουν στα ξενοδοχεία του οικισμού.

Αξιόλογα και αξιοπρόσεκτα χαρακτηριστικά του οικισμού τα τελευταία χρόνια, αποτελούν οι δύο κεντρικοί δρόμοι, που κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών λειτουργούν ως πεζόδρομοι, και που ξεκινούν από την κεντρική πλατεία του Πύργου και καταλήγουν, ανηφορικά, στο εσωτερικό του οικισμού.

Η όμορφη κατασκευή ή συντήρησή τους έχει κατά πολύ και κατά κοινή ομολογία αναβαθμίσει την συνολική εικόνα του οικισμού, μιας και παρέχει την δυνατότητα σε μονίμους κατοίκους και επισκέπτες να ζουν την καθημερινότητά τους, και να κάνουν την βόλτα τους σε ένα όμορφο αισθητικά και αναβαθμισμένο περιβάλλον.

Περπατώντας τους δυό πεζόδρομους που ξεκινούν από την κεντρική πλατεία του οικισμού, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να φτάσει στο εσωτερικό του ακλουθώντας τα στενά ανηφορικά δρομάκια από τα οποία δεν περνούν αυτοκίνητα, και να φτάσει στο ψηλότερο σημείο του, την περιοχή του Καστελιού με το μοναδικό περιβάλλον και την θέα σε ολόκληρο το νησί.

Σημαντική όμως αναβάθμιση στην εικόνα αλλά και καθημερινότητα των κατοίκων του οικισμού αποτελεί και το πεζοδρόμιο που τα τελευταία χρόνια κατασκευάστηκε κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που συνδέει τον Πύργο με το κεντρικό οδικό δίκτυο του νησιού, παρέχοντας την δυνατότητα σε κατοίκους και επισκέπτες να περπατούν με ασφάλεια σε ολόκληρο πλέον τον οικισμό.

Συμπερασματικά, για όσους αγαπούν το περπάτημα, ο Πύργος τους παρέχει ιδανικές και ασφαλείς συνθήκες και προϋποθέσεις για την βόλτα τους, μέσα σε ένα ιδιαίτερης ομορφιάς τοπίο και φυσικό περιβάλλον.

Στην κορυφή του ψηλότερου βουνού της Σαντορίνηςστην οποία φτάνει κανείς περνώντας από τον Πύργο,  και σε ύψος 567 μέτρων βρίσκεται το εντυπωσιακό και επιβλητικό μοναστήρι του «Προφήτη Ηλία» η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε το 1711 και ολοκληρώθηκε το 1724.

Το μοναστήρι είναι ανδρικό και στις εγκαταστάσεις του μένουν περισσότεροι από δέκα μοναχοί. Η επίσκεψη γυναικών στην Μονή επετράπη για πρώτη φορά το 1853 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι εγκαταστάσεις της Μονής ανακαινίσθηκαν τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία του ηγουμένου της π. Δαμασκηνού, βελτιώνοντας τις συνθήκες διαμονής και καθημερινότητας των μοναχών της, συντηρώντας παράλληλα και για τα επόμενα χρόνια τις κτηριακές της εγκαταστάσεις, και παρέχοντας επιπλέον την δυνατότητα στους επισκέπτες της να φιλοξενούνται στους όμορφους χώρους της.

Από τους χώρους και την αυλή της Μονής η θέα σε ολόκληρη την Σαντορίνη είναι μοναδική κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που προσελκύει καθημερινά καθ όλη την διάρκεια του χρόνου επισκέπτες.

Το μοναστήρι διαθέτει αξιόλογη και σπάνιας αξίας βιβλιοθήκη με παλαιά χειρόγραφα εκκλησιαστικά βιβλία πολλά εκ των οποίων είναι μοναδικά, καθώς και μικρό εκκλησιαστικό μουσείο με εκκλησιαστικά κειμήλια, που είναι επισκέψιμο σε συγκεκριμένες μέρες και ώρες για όσους ενδιαφέρονται να δουν τα εκθέματά του.

Αναλυτικές πληροφορίες για την Μονή, παρέχονται σε ειδικό χώρο της σελίδας.

Ένα από τα παραδοσιακά αλλά και τα πλέον εντυπωσιακά έθιμα που γιορτάζονται στον Πύργο και που μένουν αξέχαστα στην μνήμη των επισκεπτών του, είναι η περιφορά του επιταφίου της Μ. Παρασκευής. Εκείνη την βραδιά οι νέοι του χωριού, λίγο πριν την περιφορά του επιταφίου, ανάβουν τα περισσότερα από 6.000 φαναράκια που έχουν τοποθετήσει σε αυλές και ταράτσες σπιτιών ολόκληρου του οικισμού και κυρίως των σπιτιών που βρίσκονται γύρω από το Καστέλι, δημιουργώντας μια πραγματικά εντυπωσιακή εικόνα. Τα φαναράκια μένουν αναμμένα σχεδόν καθ όλη την διάρκεια της νύχτα της Μ. Παρασκευής, δημιουργώντας την εικόνα ενός φλεγόμενου βουνού.. Το έθιμο αλλά και η κατάνυξη με την οποία πραγματοποιούνται οι λειτουργίες στην εκκλησία του «Χριστού» στο Καστέλι αλλά και στην Μονή του Προφήτη Ηλία, συγκεντρώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες πιστούς στον Πύργο, κάνοντας την βραδιά της Μ. Παρασκευής την μέχρι στιγμής πιο δημοφιλή μέρα για τον οικισμό.

Το έθιμο πραγματοποιείται κάθε χρόνο και με πιο .. εντυπωσιακό τρόπο τα τελευταία 15 χρόνια οπότε και ξεκίνησε η οργανωμένη αναβίωσή του με την υποστήριξη της τότε κοινότητας και στην συνέχεια του Δήμου Θήρας.

Η εικόνα του Πύργου από εκείνη την  βραδιά προσελκύει το φωτογραφικό ενδιαφέρον των επισκεπτών του, ελλήνων και ξένων, με τις φωτογραφίες του οικισμού από το βράδυ της Μ. Παρασκευής να κάνουν κυριολεκτικά τον γύρω του διαδικτύου, αποσπώντας ενθουσιώδη σχόλια και προσελκύοντας περισσότερους μελλοντικούς επισκέπτες που θέλουν να ζήσουν από κοντά την εικόνα και το κλίμα κατά την διάρκεια της περιφοράς του Επιταφίου..