ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΑΣΤΕΛΙ
Τα εισόδεια της Θεοτόκου
Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες εκκλησίες του νησιού που χρονολογείται ότι κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα. Η εκκλησία έχει ένα ανεκτίμητης αξίας χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 17ου αιώνα, με σκαλισμένες επάνω του τις μορφές Αγίων της Ορθοδοξίας. Η εκκλησία είναι πλήρως αγιογραφημένη στο εσωτερικό της και διαθέτει πλουσιότατο εσωτερικό διάκοσμο.
Οι εικόνες της «Παναγίας της οδηγήτριας» του 1661, του «Αρχαγγέλου Μιχαήλ» του 1820, και η μαρμάρινη εικόνα της «παρθένου Μαρίας» του 1710 που δεσπόζει στην είσοδο του ναού, αποτελούν τα σημαντικότερα κειμήλια της εκκλησίας.
Η εκκλησία γιορτάζει δύο φορές τον χρόνο, στις 21 Νοεμβρίου και στις 15 Αυγούστου που γιορτάζεται η «κοίμηση της Θεοτόκου». Και στις δυό ημερομηνίες οι κάτοικοι του οικισμού αλλά και επισκέπτες ιδίως το καλοκαίρι, συρρέουν στον ναό για να παρακολουθήσουν την λειτουργία με το τέλος της οποίας πραγματοποιείται και πανηγύρι όπου διανέμετε δωρεάν στους πιστούς φαγητό και κρασί.
Κατά την διάρκεια του εορτασμού της εκκλησίας τον 15Άγουστο πραγματοποιείται περιφορά της εικόνας της Παναγίας με την πομπή των πιστών να διασχίζει μεγάλο μέρος του οικισμού του καστελιού.
Η Αγία Τριάδα
Η εκκλησία της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στο κέντρο του καστελιού και χτίστηκε σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της «βασιλικής μετά τρούλου». Η εκκλησία καταστράφηκε από τον σεισμό του 1956 και ξαναχτίστηκε σχεδόν από την αρχή χάρις στις προσπάθειες της Λίζας Μαρίνου προέδρου του συλλόγου «Εστία Πύργου Καλλίστης Θήρας» καθώς και με την βοήθεια των συνδρομών των ενοριτών.
Η εκκλησία παρέμενε κλειστή μέχρι το 1997 οπότε και με τις προσπάθειες της τότε κοινότητας του Πύργου, του τοπικού συμβουλίου και της Μητρόπολης Θήρας, ξεκίνησε να λειτουργεί ως εκκλησιαστικό μουσείο.
Σήμερα στον χώρο φιλοξενούνται…. ???
Θεοτοκάκι
Η εκκλησία με το ιδιαίτερο αυτό όνομα (υποκοριστικό της Θεοτόκου) βρίσκεται στην Βόρεια πλευρά του κάστρου και θεωρείται μια από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού που κατασκευάστηκε τον 14ο αιώνα.
Η εκκλησία ανακαινίστηκε το 1663 και το αξεπέραστης τεχνικής και αισθητικής αξίας χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο της αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα των μαστόρων της συγκεκριμένης της τέχνης της εποχής, ενώ παράλληλα είναι ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του ναού.
Σύμφωνα με ενα έθιμο, η εικόνα της Παναγίας που βρίσκεται στα δεξιά του ιερού και που περιφέρεται μαζί με τον επιτάφιο… ;; Η αυθεντική εικόνα εκλάπη από τον ναό το 1983.
Η εκκλησία σε αρχιτεκτονικό επίπεδο είναι μια από τις ελάχιστες στο νησί που ανήκουν στο γενικά σπάνιο είδος της μικρής τετράγωνης κτηριακής κατασκευής με τρούλο που καλύπτει ολόκληρη την οροφή του.
Η εκκλησία γιορτάζει στις 15 Αυγούστου καθώς επίσης και στα εννιάμερα της Παναγίας.
Άγιος Ιάκωβος
Κτηριακά ο ναός αποτελεί μια θολωτή βασιλική κατασκευή χτισμένη το 1805 στην ανατολική πλευρά του καστελιού. Η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε από τους καθολικούς για τις Κυριακάτικες λειτουργίες τους καθώς και για την πραγματοποίηση άλλων θρησκευτικών τους εκδηλώσεων κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, περίοδο κατά την οποία απαγορευόταν η ανέγερση νέων εκκλησιών.
Η εκκλησία γιορτάζει στις 23 Οκτωβρίου.
Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος
Η εκκλησία βρίσκεται στην αριστερή πλευρά, μετά την πύλη του κάστρου και χρονολογείται ότι κατασκευάστηκε το 1600. Ο ναός επισκευάσθηκε το 1790 και αποτελεί μετόχι της Μονής Πάτμου. Γιορτάζει στις 26 Σεπτεβρίου.
Άγιος Γεώργιος
Χτισμένος το 1680 ο ναός αποτελεί αρχιτεκτονικά θολωτή βασιλική της εποχής του, ενώ εκτιμάται ότι κατασκευάστηκε από διάφορα μάρμαρα (που πιθανολογείται ότι μπορεί να μεταφέρθηκαν από την αρχαία Θήρα) και που στην συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για να διακοσμήσουν μερικές από τις οροφές (;;) τους τοίχους του καστελιού. Ο ναός έτυχε εκτεταμένης ανακαίνισης το 2002 με δαπάνη της Ι.Μ. του Προφήτη Ηλία του οποίου αποτελεί μετόχι.
Πηγή : “Οι εκκλησίες του χωριού μας” εκδόσεις Καλλίστη